Wat is een organisatiemodel?

Organisatiemodellen

Een organisatiemodel is een managementmodel. Zij het een bijzondere! Bijna alle managementmodellen richten zich op een specifiek onderdeel van de organisatie. Bijvoorbeeld op de strategie of de structuur van de organisatie. Terwijl een organisatiemodel zich juist richt op de effectiviteit en doelmatigheid van de organisatie als geheel! Er zijn echter maar weinig goed uitgewerkte organisatiemodellen. Dat is ook wel begrijpelijk omdat het lastig is om de complexiteit van een organisatie in één model weer te geven. Laat staan om de grote diversiteit van organisaties in één generiek model onder te brengen. 

• INK-MODEL; het Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK) heeft een zelfevaluatiemodel ontwikkeld met een tiental aandachtsgebieden op basis waarvan positiebepaling en ontwikkeling tot een excellerende organisatie gerealiseerd kan worden. Begrippen als Leiderschap, Strategie, Proces- en Middelenmanagement en Medewerkers staan daarbij centraal. 
• 7S-MODEL; het 7S-model van Mc-Kinsey is een managementcontrolsysteem om de kwaliteit te meten van de prestaties die een organisatie levert. Met behulp van het 7S-model wordt een complexe organisatie teruggebracht naar zeven factoren. Bij een succesvolle organisatie is sprake van evenwicht tussen Strategy, Structure, Staff, Style, Systems, Skills en Shared Values. 
• ENTERPRISE RISKMANAGEMENT MODEL; dit model van COSO is een raamwerk dat bestaat uit 8 elementen waarmee je een beheersingssysteem kan inrichten of beoordelen. Hoewel het model vanuit risicobeheersing tot stand is gekomen is wel degelijk sprake van een organisatiemodel. Omdat het de 8 elementen weergeeft van waaruit een organisatie is opgebouwd. Van het stellen van doelstellingen tot tot het inrichten van de interne organisatie. 

Volgens het INK-model, het 7S-model en het COSO-ERM model is een organisatie een samenspel van respectievelijk 10 en 7 en 8 organisatiefactoren. Het voordeel hiervan is dat de drie modellen een organisatie op een simpele manier kunnen visualiseren. De organisatiefactoren zijn dermate abstract geformuleerd dat elke organisatie binnen deze modellen passen. Maar doordat de organisatiefactoren zo abstract zijn geformuleerd is de herkenbaarheid van deze modellen met de dagelijkse praktijk van een organisatie ver te zoeken .  

‘House of Control’ als organisatiemodel

Het ‘House of Control‘ is ook een organisatiemodel. Het House of Control onderscheidt zich echter van bovenstaande organisatiemodellen. Met behulp van het House of Control wordt de complexiteit van een organisatie opgedeeld in voor iedereen herkenbare ‘bouwstenen’ waarbinnen een organisatie op gestuurd wordt. Het organisatiemodel House of Control is daarmee voor iedereen direct herkenbaar. Elke bestuurder, manager, adviseur kan met het House of Control op een eenvoudige en gestructureerde manier de doelmatigheid en effectiviteit van de organisatie beoordelen. 

Andere Managementmodellen

Managementmodellen brengen de complexiteit van een organisatievraagstuk terug tot de essentie. Managementmodellen helpen managers op een gestructureerde manier en vanuit verschillende invalshoeken een organisatieprobleem te analyseren. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je de managementmodellen direct voor waar moet aannemen. Vergeet niet dat management modellen de werkelijkheid sterk vereenvoudigen. Het is niet de bedoeling dat managementmodellen een eigen leven gaan leiden. Om de verschillende managementmodellen beter te duiden onderscheid ik op basis van het onderwerp van het betreffende model de volgende soorten managementmodellen:

• STRATEGIEMODELLEN; deze modellen richten zich op de ontwikkeling en implementatie van de strategie van een organisatie. Begrippen als interne- en externe analyse, concurrentievoordeel, markt- en concurrentenanalyse en marktpositie staan hierbij centraal. Bekende modellen die op deze pagina worden uitgewerkt zijn de SWOT-analyse, het Vijf krachtenmodel van Porter, de BCG-matrix van de Boston Consulting Group en het matrixmodel van Ansoff.
• VERANDERMANAGEMENT MODELLEN; deze modellen helpen om veranderingen op een gestructureerde manier in een organisatie door te voeren. Begrippen als veranderaanpak, weerstand, verandervermogen en portfoliomanagement staan hierbij centraal. Denk daarbij aan modellen als de Verandermatrix van Camp, het kleurendenken van Caluwe, het 7-Krachtenmodel van Berenschot en Lewinsmodel voor organisatieverandering.
• BEDRIJFSECONOMISCHE MODELLEN; deze modellen richten zich op de doelmatige en effectieve besteding van middelen binnen een organisatie. Denk daarbij aan modellen zoals het Du-Pont Schema, Activity Bases Costing, de Opslagcalculatiemethode, de Netto Contante Waarde Methode en het Capital Asset Pricing Model. Deze modellen helpen om complexe financiële vraagstukken tot de essentie terug te brengen. 
• LEIDERSCHAPSMODELLEN; op deze pagina worden de modellen besproken die een bijdrage hebben geleverd aan het denken over de aansturing (managen) van organisaties. Waarbij elk model een balans zoekt tussen een taakgerichte- en een meer mensgerichte managementstijl. Denk daarbij aan theorieën als Scientific Management van Taylor, de Managerial Grid (Blake & Mouton) en de X-Y theorie van McGregor. Maar ook concepten als zelfsturende teams en Management by Walking Around komen op deze pagina aan bod.
• CULTUURMODELLEN; met deze modellen wordt de complexiteit van het fenomeen organisatiecultuur vereenvoudigd weergegeven. Bekende modellen die op deze pagina worden uitgewerkt zijn de het 3-lagen model van Schein, het ijsbergmodel van Hall en de 6 culturele dimensies van Hofstede. Ook wordt het Concurrerende Waardenmodel van Quinn toegelicht waarmee je een organisatiecultuur mee kunt typeren. Tenslotte wordt ingegaan op de 10 factoren om een cultuurverandering succesvol door te voeren. 
• KWALITEITSMANAGEMENT MODELLEN; dit zijn modellen die organisaties ondersteunen in hun streven om hun producten, processen en de organisatie continu te verbeteren. Veel gebruikte modellen zijn hier Lean Management, het INK-model, Six Sigma en de Balanced Scorecard. Waarbij elk model haar eigen accenten heeft. Maar alle modellen maken de bedrijfsprocessen effectiever en efficiënter door processen vanuit perspectief van de klant te verbeteren.