Wat is een SWAP?

Een SWAP is een financieel instrument. Het woord 'swap' is afkomstig van het Engelse werkwoord "to swap" (ruilen, omwisselen). Een swap is dan ook een ruilcontract waarbij een partij een risico wisselt tegen dat van een andere partij. Bij een swap wordt dat gedaan door bepaalde geldbedragen (bijvoorbeeld de rente over een geldlening) voor een bepaalde periode uit te wisselen. 

• Waarom een Swap?; swaps worden om twee redenen gebruikt. Ten eerste door bedrijven voor het afdekken van het risico van veranderingen in rentestanden of wisselkoersen. Met het afdekken van deze risico's bescherm je de financiële positie van een bedrijf tegen prijsveranderingen op de markt. Denk daarbij aan Philips die prijsschommelingen in de wisselkoersen wil afdekken. Naast het afdekken van risico's worden swaps ingezet als beleggingsinstrument door beleggers. Dit door te speculeren op ontwikkelingen in de rentestand of wisselkoersen. 

• Payerswap of een receiver swap? de koper van een renteswap probeert zich tegen veranderingen in de rentestand te beschermen (bijvoorbeeld een bedrijf) of juist daarop de speculeren (bijvoorbeeld een belegger). Bij een payer swap wordt een vaste rente betaald en een variabele rente ontvangen. Hiermee kan men zich indekken tegen een rentestijging. Met een receiver swap wordt een lening met een vaste rente omgezet naar een lening met variabele rente. Er wordt dan een variabele rente betaald en een vaste rente ontvangen. Dit is winstgevend als een rentedaling wordt verwacht.

• Afgeleid financieel instrument; swaps zijn net zoals opties en termijncontracten financiële instrumenten die zijn afgeleid van producten als  obligaties, leningen, grondstoffen of buitenlandse valuta's. Strikt genomen is een afgeleid product een contract tussen twee partijen die afspraken maken over de looptijd, prijs en het product (de zogenaamde onderliggende waarde). Het doel van een swap is dus niet de aankoop van het product zelf. Bij een renteswap wordt niet de geldlening zelf maar alleen de rentebedragen die daar uit voortkomen gewisseld. Daarom spreken we van een afgeleid financieel instrument.

• Waardebepaling van een Swap; nadat een swap is afgesloten zal de prijs van het product, bijvoorbeeld de rentestand of de wisselkoers van een valuta, dagelijks veranderen. Daarmee verandert de intrinsieke waarde (marktwaarde) ook dagelijks. Stel dat de rentestand op de geldmarkt daalt. De belegger die speculeerde op een stijging van de rentestand maakt een virtuele winst (geldlening * vastgestelde rente - actuele marktrente). Deze virtuele winst vertegenwoordigt de actuele waarde van het de swap waar tegen de swap wordt verhandeld.

Soorten Swaps

Het wisselen van een kasstroom (de opbrengsten uit voortvloeien uit het betreffende product) kan betrekking hebben op verschillende onderliggende waarden (activa). Swaps kennen we dan ook in verschillende vormen en maten. Waarbij steeds het ruilen van het risico van een prijsverandering van de onderliggende waarde centraal staat. We onderscheiden de volgende swaps:

• Renteswap; de zogenaamde renteruilcontract is de meest voorkomende vorm van een swap. De renteswap is een ruiltransactie die geschiedt op de internationale financiële markt, waarbij partijen de rentebetalingen gedurende de looptijd, of een deel van de looptijd van de lening, tegen elkaar ruilen. De verkoper van een renteswap beschermt zich tegen het risico van een verandering in de rentestand. De verkoper kan zo kiezen om een lopende lening tegen een variabele rente niet om te zetten in een nieuwe lening, maar met de swap dit renterisico af te dekken. 

• Valutaswap; de valutaswap is een transactie waarbij twee partijen met elkaar overeenkomen voor een bepaalde tijd valuta met elkaar te ruilen. Een dergelijke transactie zal door een bedrijf uitgevoerd worden, wanneer ze op een zeker moment in een bepaalde valuta een overschot heeft en in een andere valuta een tekort, maar wel verwacht dat zij dat overschot op een bepaald moment weer nodig zal hebben. Wanneer bijvoorbeeld Philips een verkoop doet in dollars, en weet dat zij over drie maanden een leverancier ook in dollars moet betalen, dan kan Philips er voor kiezen (1) de valuta aan te houden met het risico dat de wisselkopers verandert en daarmee het resultaat van Philips wordt beïnvloed, (2) tweemaal een wisseltransactie uit te voeren of (3), de meeste goedkope mogelijkheid, een valutaswap afsluiten. 

Er zijn veel meer soorten swaps zoals de aandelenswap, de credit default swap of de total returns swap. Het zijn allemaal varianten op het principe van de swap dat opbrengsten of kosten van een onderliggende waarde tegen elkaar worden uitgewisseld. Je kunt het eigenlijk niet zo gek bedenken als er maar een tegenpartij bestaat die het risico van prijsverandering van de onderliggende activa van je over wil nemen. Zo kun je als woningbouwvereniging een receiver swap afsluiten om het risico van schommelingen in de huuropbrengsten (van jouw vastgoed) op bijvoorbeeld een beleggingsmaatschappij af te wentelen. De huurbaas ontvangt dan een vaste maandelijkse bedrag (kasstroom) terwijl de beleggingsmaatschappij de feitelijke huuropbrengsten ontvangt. 

Handel in SWAPS

Swaps zijn financiële instrumenten die zowel op de beurs als op de zogenaamde 'Over the Counter' (OTC) markten worden verhandeld. Het voordeel van handel op de beurs is dat de beurs de swaps zelf uitgeeft en garant staat voor de kredietwaardigheid van betrokken partijen. Een ander voordeel is dat swaps die op de beurs worden verhandeld sterk gestandaardiseerd zijn waardoor die swaps makkelijk verhandelbaar (liquide) zijn. De markt voor swaps op de beurs is dan ook een dagmarkt waarop beleggers op korte termijn risico's kunnen afdekken of kunnen speculeren. Swaps die op de beurs worden verhandeld worden vaak gekocht of verkocht voor een periode van dagen, weken of maanden.

Risicoprofiel van Swaps

De Swap is voor zowel de koper als verkoper risicovol. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) spreekt niet voor niets van een swap als een complex financieel product. Waarbij de winst voor de één het verlies is van de ander. Waarbij winsten en verliezen hoog kunnen oplopen. Grote prijsverandering in bijvoorbeeld rentestanden of wisselkoersen leiden tot grote winsten (en verliezen).  

Voor het kunnen handelen in swaps is daarom het storten van een margin (financieel onderpand) op de rekening van de beurs of bij een financiële instelling (bij OTC-markten) verplicht. Met deze garantie geven de partijen aan dat zij verplichtingen jegens elkaar kunnen nakomen. Mocht de ingenomen positie een negatief rendement genereren, dan is mogelijk een extra storting vereist om uw bestedingsruimte positief te houden. 

Andere Financiële Instrumenten

Naast de swaps zijn er veel andere financiële producten op de financiële markten beschikbaar. We onderscheiden daarbij de eenvoudige financiële instrumenten zoals de spaarrekening, de obligatie of het aandeel. En we kennen de complexe financiële instrumenten (net zoals de swap) waarbij sprake is van afgeleide producten met een hefboomwerking. Denk daarbij aan:  

• Opties; is een overeenkomst en tussen koper en verkoper en geeft de houder ervan (de koper van de optie) het recht om een hoeveelheid producten, zoals aandelen, goud, of aardappelen binnen een bepaalde periode tegen een vooraf afgesproken prijs te kopen of te verkopen. Bij opties bestaat er een recht en níet de plicht om op een bepaalde datum een aandeel tegen een overeen gekomen prijs te kopen of te verkopen. Opties worden op de beurs verhandeld.

• Warrant; is net zoals de optie een overeenkomst die de koper het recht geeft en niet de plicht om een hoeveelheid producten, zoals aandelen, goud, of aardappelen binnen een bepaalde periode tegen een vooraf afgesproken prijs te kopen of te verkopen. In tegenstelling tot opties worden warrants niet op de beurs maar op de zogenaamde 'Over the Counter' (OTC) markten verhandeld.

• Termijncontracten; een termijncontract is een overeenkomst van een transactie die in de toekomst plaatsvindt. Een termijncontract is een afspraak tussen twee partijen om een bepaald product (aandelen, obligaties, goud, valuta, etc) in de toekomst te kopen tegen een prijs die vandaag is overeen gekomen. Bij een termijn contract heeft de belegger de plicht om het product (de onderliggende waarde) op een vastgestelde datum te kopen tegen de vastgestelde prijs.  

Bij een termijncontract heeft de koper de plicht om het product (het aandeel, goud of bepaalde hoeveelheid valuta) tegen een vooraf vastgestelde prijs te kopen. Terwijl bij de optie of een warrant de belegger de keuze (de optie) heeft om gebruik te maken van het recht op koop van het product tegen de vastgestelde prijs. De swap wijkt in die zin af van de optie, warrant en termijncontract dat de swap niet als doel heeft de onderliggende waarde van eigenaar te laten veranderen. De swap is erop gericht om voor een bepaalde tijd de inkomsten of uitgaven die voortvloeien uit die onderliggende waarden van de betrokken partijen tegen elkaar uit te wisselen.